Objavljena analiza položaja mladih koji napuštaju sistem alternativnog staranja

Mladi koji napuštaju sistem alternativnog staranja u Srbiji suočavaju se sa brojnim izazovima u obezbeđivanju stanovanja, stabilnih prihoda i zapošljavanja i održavanja mreža kontakata i odnosa sa osobama od poverenja. Prikazom zakonodavno-normativnog okvira za mlade koji napuštaju sistem alternativnog staranja izdvojene su mere, usluge i aktivnosti namenjene ovoj populaciji, koje su u funkciji sticanja emancipacije.

Rezultati analize upućuju na nedostatke u pogledu identifikacije mladih koji napuštaju sistem alternativnog staranja, njihovog broja, karakteristika, teritorijalne raspoređenosti, usluga koje koriste kao i načina praćenja nakon osamostaljivanja. Dostupni podaci o uslugama stanovanja uz podršku i savetovališta za mlade upućuju da ove usluge nisu ravnomerno dostupne svim mladim osobama u tranziciji ka emancipaciji na teritoriji Srbije. Pravo na tzv. stalnu novčanu pomoć ostvaruju samo mladi koji su napustili alternativno staranje na teritoriji Beograda. Pored toga što se ova vrsta novčane pomoći smatra izuzetno korisnom za mlade, izazov predstavlja njeno ograničenje samo na stanovnike Beograda i samo za one mlade koji nisu zaposleni, pa je destimulišuća u procesu radne aktivacije mladih.
U pogledu stručnog rada sa mladima koji napuštaju alternativno staranje pokazao se prostor za unapređenje procesa: planiranja, naročito kada su u pitanju planovi za napuštanje zaštite i emancipaciju, participacije u vidu postepenog i adekvatnog uključivanja gledišta i mišljenja mladih u svim pitanjima koja ih se tiču, i rada na životnoj priči mladih.

Preporuke su formulisane u odnosu na unapređenje zakonodavnog okvira u vidu: prepoznavanja ove grupe mladih kao osetljive grupe, doslednog prikupljanja podataka o mladima koji izlaze iz sistema alternatvnog staranja, kao i praćenja ishoda za ove mlade kroz određeni vremenski period. U odnosu na intervencije stručnih radnika neophodna je jasna podela uloga i odgovornosti između aktera u sistemu: hranitelja, savetnika za hraniteljstvo, vaspitača, socijalnih radnika i voditelja slučaja, uz odgovarajuće kanale za komunikaciju i saradnju. Veliki broj pomagača u životu mladih koji se osamostaljuju sa alternativnog staranja treba da bude u funkciji podrške i omoćavanja mladih, što se može postići dobrom koordinacijom i saradnjom.

Nepohodne su usluge za podršku porodici, što obuhvata one za podršku ostanku detetu sa roditeljima, one koje podržavaju i neguju odnose roditelja i dece na alternativnom staranju, tako i one koje podržavaju reunifikaciju porodice nakon napuštanja alternativnog staranja. Rad na životnoj priči treba da bude organizovan tako da započinje sa trenutkom ulaska mladih na staranje i da se kontinuirano sprovodi kako bi mladi imali integrisanu sliku o sebi i formiran identitet. Praćenje i evaluacija usluga namenjenih mladima u procesu osamostaljivanja je neophodna kako bi se utvrdili propusti i unapredile postojeće usluge. Potrebno je razviti mehanizme i programe obuke i podrške za tretiranje participacije i emancipacije kao procesa koji počinju sa ulaskom deteta na alternativno staranje do njihovog osamostaljivanja. Neophodno je razviti nezavisan i operativan mehanizam za žalbe i nezavisne resurse za podršku, koji će adolescentima na alternativnom stranju omogućiti da efikasno ostvare svoja prava.

Analiza položaja mladih koji napuštaju sistem alternativnog staranja

Analizu priredila:
doc.dr Anita Burgund Isakov
Beograd, novembar 2019. godine